Wat was er voor ons zonnestelsel ontstond? Dat is moeilijk te zeggen. Het bewijsmateriaal ervan is vrijwel ten onder gegaan toen de zon en de planeten ontstonden. Maar heel soms vinden astronomen zogenaamde “presolaire mineralen“. Dit zijn korreltjes van het materiaal van voor het ontstaan van het zonnestelsel en ze zijn zeer zeldzaam. Slechts 5% van de meteorieten bevat ze. De Murchison meteoriet, die in 1969 in de plaats Murchison in Australië viel, bevat zulke presolaire mineralen. En er is onlangs interessant resultaat geboekt in onderzoek daarnaar.
De Murchison meteoriet is een van de meest bestudeerde meteorieten. In de jaren zeventig van de vorige eeuw kwam het in het nieuws omdat er voor het eerst aminozuren in gevonden waren. We leerden later pas dat dat heel gewoon is. Voor dit recente onderzoek is een deel van deze 100 kg wegende meteoriet verpulverd en opgelost in zuur. Wat je dan over houdt, zijn die presolaire korreltjes.
De wetenschappers wilden weten hoe oud deze deeltjes waren. Ze onderzochten ze daarom op neon-21, een isotoop van neon dat gevormd wordt als materiaal lang bloot staat aan kosmische straling. Hoe meer neon-21, hoe langer de korrels blootgesteld stonden aan kosmische straling.
Hoe weten we hoeveel kosmische straling er in interstellaire ruimte is? Dat is waar de Voyager-1 missie om de hoek kwam kijken. Want die ruimtesonde was als eerste buiten de heliosfeer (de invloedsfeer van onze zon) en Voyager-1 had een detector voor kosmische straling bij zich.
Met deze combinatie van kennis heeft men weten te achterhalen dat sommige deeltjes 7 miljard jaar oud waren. Niet alle deeltjes waren overigens zo oud. Sommige waren van vlak voor de vorming van ons zonnestelsel. Anderen waren 5,5 miljard jaar oud.
Maar er was nog meer. Deze presolaire deeltjes worden gevormd wanneer een ster aan zijn einde komt. De onderzoekers denken, omdat er relatief meer deeltjes zijn die tussen 4,6 en 4,9 miljard jaar oud zijn, dat er er rond die tijd meer sterren aan hun einde kwamen. Het lijkt erop dat er in de tijd daarvoor meer sterren geboren werden, dan nu. En dat is interessant, want dat zou betekenen dat hoeveel sterren dat geboren wordt over tijd niet constant is, iets waar astronomen wel van uit gingen.
Bronnen:
https://m.phys.org/news/2020-01-meteorite-oldest-material-earth-billion-year-old.html
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/13/stukje-meteoriet-blijkt-ouder-dan-de-zon-a3986692
https://www.pnas.org/content/early/2020/01/07/1904573117
Credits coverfoto: Philipp R. Heck, Jennika Greer, Levke Kööp, Reto Trappitsch, Frank Gyngard, Henner Busemann, Colin Maden, Janaína N. Ávila, Andrew M. Davis, Rainer Wieler