In januari dit jaar leek er eindelijk een antwoord op de vraag “hoe oud zijn de ringen van Saturnus?” te zijn. Het antwoord was: ze zijn (op astronomische tijdschaal) jong. Tientallen miljoenen jaren.
Dat baseerden astronomen op gegevens van de Cassini missie, die in 2017 tussen de planeet en de ringen vloog en onderweg onderzoek deed. Ze achterhaalden de massa van de ringen en onderzochten deeltjes die uit de ringen naar Saturnus vielen. De deeltjes bestonden voor 95% uit waterijs en 5% rots, organisch materiaal en metalen. Men kon nu berekenen hoe lang de vrij pure ringen van waterijs bestookt waren met stof en micrometeorieten om die 5% “verontreiniging” op te leveren. En zo kwam men op een leeftijd van enkele tientallen miljoenen jaren. Het is een indirecte meting, maar voor een directe meting zou je monsters van de ringen moeten meenemen. En die hebben we niet.
Maar in een nieuw wetenschappelijk artikel zeggen andere astronomen dat bij die berekening toch iets over het hoofd gezien is. Deze berekening werkt als de stroom van stof constant is en als de ringen al die vervuiling in zich opnemen. Dit nieuwe artikel zegt dat dit niet zo hoeft te zijn. Er zijn allerlei mogelijke processen waarbij rotsblokken in de ringen kunnen werken als een soort lopende band voor stofdeeltjes, waardoor ze niet binnen de normale tijd uit de ringen naar Saturnus “regenen”.
Het artikel vertelt ook dat als je computermodellen laat draaien op een vorming van de ringen 4 miljard jaar geleden, dat je steeds keurig uit komt op de massa en vorm van de huidige ringen. (Die 4 miljard jaar geleden was een tijd waarin halfgevormde planeten allerlei chaos in het zonnestelsel veroorzaakten. Dat zit er dus eigenlijk achter als extra motivatie.)
Met andere woorden: wat betreft de leeftijd van de ringen van Saturnus is het nog geen case closed. Cassini heeft een weelde aan gegevens opgeleverd over Saturnus’ ringen. Nu is de vraag hoe die geinterpreteerd moeten worden. Astronomen zullen binnenkort eens met de koppen bij elkaar moeten gaan om elkaar te overtuigen wat het antwoord is: zijn de ringen jong of oud? De discussie duurt al decennia. Maar nog even geduld dus voor het definitieve antwoord.
Wil je nog meer weten hierover? Astronomy Cast had onlangs een lange discussie hierover:
Bronnen:
https://www.europlanet-society.org/age-old-debate-on-saturns-rings-reignited/
https://www.swri.org/press-release/saturn-rings-creation-cassini