Overleven op de maan is, zelfs voor robotische landers, geen makkelijke kwestie. Tijdens de twee weken lange dag op de maan heersen er temperaturen van rond de 127 graden. En als de zon dan onder gaat, daalt het kwik in de nacht tot -173 graden. Dat is waarom sommige maanlander-missies niet langer dan een maan-dag actief blijven. Maar op sommige plaatsen op de maan is het een stuk aangenamer. Er zijn putten in het oppervlak waar de temperatuur altijd rond de 17 graden schommelt.
Er zijn nu al zo’n 200 putten gevonden op de maan. 16 hiervan zijn waarschijnlijk ingestortte lava tubes. Lava tubes ontstaan als het oppervlak onder de lava hard wordt en de lava kan daar onderdoor stromen. Als die lava gepasseerd is, blijven er soms holle tubes achter. Dat fenomeen gebeurt overigens ook op aarde. Alleen op de maan zijn ze vaak groter: zo’n halve kilometer in doorsnede komt voor.
Wetenschappers gebruikten metingen van het Diviner Lunar Radiometer Experiment aan boord van NASA’s Lunar Reconnaissance Orbiter om de temperatuur te bepalen in twee van die putten: een in Mare Tranquillitatis (de “zee” waar Apollo 11 in 1969 landde) en Mare Ingenii (op de achterkant van de maan). Ze hadden hiervoor 11 jaar aan metingen tot hun beschikking. Tot hun verrassing was de temperatuur in de putten ’s nachts 100 graden hoger, dan op het oppervlak in de omgeving er omheen. Uit computermodellen blijkt dat de temperatuur in die putten rond de 17 graden is en gedurende de dag en nacht maar 1 graad verschilt. Hiervoor moet je wel onder de overhangende rand blijven en niet in direct zonlicht komen.
Met zo’n “gematigd klimaat” zouden dergelijke putten dus zeer interessant kunnen zijn het bouwen van een onderkomen op de maan. Niet alleen de temperatuur lijkt goed, ook kun je mogelijk in grotten (restanten van lava tubes) buiten bereik van kosmische straling en inslagen van kleine meteorieten blijven. Uiteraard zijn er nog genoeg open vragen. ESA is al bezig met vooronderzoek naar robots die dit soort grotten van dichtbij zouden kunnen bekijken met een sonde die aan een kraan de put in naar beneden getakeld wordt.
Bronnen:
https://www.nasa.gov/feature/goddard/2022/lro-lunar-pits-comfortable
https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1029/2022GL099710
Coverafbeelding: een put op de maan bij Marius Hills (foto: NASA/GSFC/Arizona State University)