In 2021 werd een nieuw record gevestigd: nooit vonden er in een jaar zoveel lanceringen plaats. En dat was niet alleen omdat SpaceX het tempo opvoerde. China lanceerde de meeste raketten. In totaal gingen er 144 raketten richting de ruimte, waarvan er 11 faalden.
Ook in 2022 is weer een hoop om naar uit te zien. Wikipedia heeft zelfs de pagina met geplande lanceringen voor 2022 gesplitst in tweeën. Lanceringen van grote raketten als NASA’s SLS raket en een lancering van SpaceX’ Starship op een orbitale vlucht staan op het programma. Andere nieuwe raketten zijn de Europese Ariane 6, de Vulcan van United Space Alliance en de Japanse H3 raket. ESA en Roskosmos gaan een nieuwe poging doen om de Rosalind Franklin rover richting Mars te brengen. En NASA wil de Psyche missie naar de gelijknamige ijzerachtige asteroïde sturen. En wat de maan betreft? De term “moon rush” lijkt zeer op zijn plaats.
Zonnestelsel
De zon
India wil in de tweede helft van dit jaar een satelliet gaan lanceren die de corona van de zon in beeld brengt. Deze Aditya-L1 wordt hiervoor Polar Space Launch Vehicle-XL naar het L1 punt tussen de Aarde en de zon gebracht. Aditya-L1 heeft een coronograaf, een UV en een röntgencamera en diverse andere instrumenten.
De maan
NASA’s nieuwe Space Launch System (SLS) raket met het volledige Orion ruimteschip staat al helemaal geassembleerd in het Vehichle Assembly Building van Kennedy Space Center. Toch is de lancering van Artemis 1 onlangs nog uitgesteld naar 12 maart. Dit is een test zonder astronauten. SLS moet de Orion op een vlucht om de maan heen brengen. Na twee rondjes om de maan, zal het ruimteschip terugkeren naar Aarde en de capsule zal in zee landen. De totale missie zal ongeveer 3 weken duren.
Met Orion gaan ook een hoop kleinere satellieten en een robotische maanlander mee. De Japanse OMOTENASHI is een maanlander op cubesat formaat. Bij de landing wordt een airbag gebruikt om de klap van de niet-al-te-zachte landing op te vangen. Als de landing lukt, zal het de kleinste maanlander (14 kg) tot nu zijn. Andere cubesats, zoals LunaH-Map en Lunar IceCube, gaan onderzoek doen naar waterijs op de polen van de maan. Een cubesat, de Near-Earth Asteroid Scout, moet een zonnezeil ontvouwen dat het naar een asteroïde (1991 VG) kan brengen. Dit is niet de enige vlucht met een zonnezeil. NASA wil halverwege dit jaar ook een satelliet met zonnezeil genaamd ACS3 laten lanceren op een Electron raket van RocketLab.
In het kader van NASA’s Artemis programma gaan er ook een aantal commerciële robotische landers met NASA instrumenten naar de maan. Het gaat om de Nova-C lander van Intuitive Machines op een Falcon 9 (plus nog een tweede lander in december) en de Peregrine lander van Astrobotic op de eerste vlucht van een Vulcan Centaur raket. Er is ook nog een Japanse lander van het bedrijf ispace genaamd Hakuto. Ook ispace kan vrachten van NASA naar de maan vervoeren, maar de eerste keer lijkt dat nog niet het geval te zijn. Deze lander neemt de Hakuto rover mee en een rover van de Verenigde Arabische Emiraten genaamd Rashid.
Andere geplande maanlanders zijn Luna-25 van Rusland, de Indiase Chandrayaan-3 en de Japanse SLIM (Smart Lander for Investigating Moon). Luna-25 zal na landing op de zuidpool van de maan monsters gaan boren en die onderzoeken. Er gaat ook een Europees instrument mee. Chandrayaan-3 is een herhaling van de Chandrayaan-2 lander, waarvan de landing in 2019 mislukte. De hoop is dat de lander met de Vikram rover halverwege dit jaar een zachte landing maken. De Japanse SLIM lander wordt gelanceerd op een H2A raket. SLIM moet een precisie landing maken in de buurt van een lava buis nabij Marius Hills. Met de grote maanlanders gaat nog een lijst van kleinere rovers en andere apparatuur mee.
Er zijn ook nog maan orbiters gepland. Bijvoorbeeld de Korean Pathfinder Lunar Orbiter (KPLO). Deze satelliet wordt op een Falcon 9 gelanceerd. Het is in de eerste plaats een technologische test. Onder andere gaat KPLO op zoek naar waterijs, uranium, silicium en aluminium. En NASA heeft RocketLab’s standaard Photon satelliet afgenomen voor een vlucht naar de maan. Deze CAPSTONE satelliet zal vanuit een baan rond de maan de stabiliteit van de beoogde baan van het ruimtestation Lunar Gateway gaan testen.
Mars
In 2020 ging een armada van rovers en landers naar Mars. In september is weer een mogelijkheid om missies naar Mars te sturen. Dit keer staat alleen de Europees-Russische ExoMars 2022 op de planning. En mogelijk ook een commerciële Mars orbiter, maar veel is daar niet over bekend.
(Toen nog) ExoMars 2020 kreeg in 2020 uitstel omdat de parachutes niet goed bleken te werken en daarbij kwam de toen net uitgebroken pandemie ook nog eens bovenop. De parachute, met 30 meter de grootste ooit gebruikt boven Mars, heeft na verbeteringen inmiddels met succes nieuwe tests doorstaan.
ExoMars 2022 bestaat uit de Russische Kazachok lander en de Europese de Rosalind Franklin rover. De Kazachok (kleine kozak) lander moet niet alleen de rover veilig neerzetten op Oxia Planum, maar ook heeft de lander enkele wetenschappelijke instrumenten aan boord, zoals een seismometer en een Belgisch radioinstrument genaamd LaRa dat gaat helpen de precieze locatie en rotatie van Mars te bepalen.
De Rosalind Franklin rover gaat op zoek naar sporen van leven. Het heeft daarvoor een lab aan boord met een gas chromatograaf, een massa spectrometer en een Raman laser spectrometer. Wat misschien niet meteen op valt, is dat Rosalind Franklin geen robotarm heeft. Maar deze rover heeft een andere troef in handen: een boor die 2 meter diep monsters kan aanboren. Die monsters gaan in het lab onderzocht worden. Het heeft bovendien een grondradar, waarmee ondergrondse ijslagen opgespoord kunnen worden.
De commerciële Mars-orbiter die mogelijk dit jaar gelanceerd wordt, is een nanosat van het Poolse bedrijf SatRevolution. De lancering zou moeten gebeuren op een Virgin Orbit Launcher One raket.
Asteroïden
Naast de eerder genoemde Near-Earth Asteroid Scout, zien we vooral NASA’s Psyche als voornaamste nieuwe asteroïdenmissie. Deze satelliet moet in augustus gelanceerd worden op een Falcon Heavy richting de gelijknamige asteroïde 16 Psyche. 16 Psyche is een andere asteroïde dan alle anderen die tot nu toe bezocht zijn. 16 Psyche bestaat voornamelijk uit ijzer. Astronomen denken dat het een restand is van de kern van een protoplaneet. Die protoplaneet zou na een catastrofale botsing met een ander object zijn mantel en korst verloren hebben. NASA’s Psyche missie moet op 31 januari 2026 in een baan rond haar doel komen.
Met Psyche gaat ook een kleinere astroïdenmissie genaamd Janus mee. Janus bestaat uit twee kleinere satellieten die samen binaire asteroïden moeten gaan bezoeken. Deze satellieten moeten in 2026 langs de asteroïden 1996 FG3 en 1991 VH gaan.
Op 2 oktober komt NASA’s Double Asteroid Redirection Test aan bij zijn doel, de maan Dimorphous van asteroïde Didymos. En met “aankomen” bedoelen we: DART zal inslaan op Dimorphous, met als doel de baan van dit object een klein beetje te veranderen. Een kleine cubesat, de Italiaanse LICIACube, zal voor die tijd wegvliegen van DART en de inslag observeren. Of DART in staat was de baan van Dimorphous te veranderen, zal bepaald worden met observaties met telescopen vanaf de Aarde.
Buitenste zonnestelsel
Er zijn geen nieuwe missies dit jaar gepland om naar het buitenste zonnestelsel te gaan. Maar de Juno missie maakt in september nog wel een flyby langs Jupiter-maan Europa.
Bemande ruimtevaart
Dit jaar moeten 5 Crew Dragons en 3 Soyuz’ naar ISS vliegen. En Boeing blijft het proberen met de Starliner.
Drie van de Crew Dragons zijn betaald door NASA. Twee zijn commerciële vluchten naar ISS. Het gaat nog druk worden met maar liefst 3 toeristen op ISS per vlucht, begeleid door 1 ervaren astronaut. Op een van de niet-commerciële Crew Dragons gaat in april ESA astronaute Samantha Cristoforetti mee. Op een andere is zowaar een Russische cosmonaute, Anna Kikina, te gast. Ook een van de Soyuz vluchten is voor commerciële doeleinden. Starliner zal zich nog een keer in een test zonder astronauten moeten bewijzen. Mogelijk kan het ruimteschip dan aan het eind van dit jaar omhoog met astronauten.
China is in 2022 van plan verder te bouwen aan haar Tiangong ruimtestation. Er moeten dit jaar twee laboratorium modules bij de bestaande Tianhe module aankoppelen. Twee Shenzou ruimteschepen zullen dan zorgen voor rotatie van de astronauten aan boord.
India heeft de eerste test van haar eigen ruimteschip Gaganyaan-1 in juni gepland. Als deze test en een volgende test slaagt, dan zou Gaganyaan-3 volgend jaar een tot drie astronauten mee kunnen voeren.
Verder kunnen we ongetwijfeld nog de nodige suborbitale lanceringen, zoals die van Blue Origin, verwachten.
Nieuwe raketten
Het is wel grappig. Ik zit naar mijn eigen overzicht voor ruimtevaart in 2020 te kijken (voor een 2021 versie had ik helaas geen tijd) en ik kom veel van dezelfde nieuwe raketten tegen in het overzicht voor dit jaar: de Ariane 6, de eerste orbitale vlucht van SpaceX’ Starship, de Japanse H3 raket en de commerciële Firefly Alpha. Allemaal moeten ze hun eerste vlucht gaan maken. Voeg daar ook de New Glenn van Blue Origin aan toe aan het eind van dit jaar.
Met Ariane 6 hoopt het Europese Arianespace de competitie met o.a. SpaceX weer aan te kunnen. Deze raket is goedkoper, maar hiet herbruikbaar. De eerste vlucht van de Ariane 6 staat nu gepland in het derde kwartaal van dit jaar. Ook de Japanse H3 is gemaakt om goedkoper te kunnen lanceren.
En dat zijn alleen nog maar de grote namen. Er zijn diverse vluchten van nieuwe Chinese, Duitse en Spaanse raketten gepland.
Astronomie
Uiteraard wachten we met spanning hoe de ontwikkelingen zich rond de James Webb Space Telescope ontvouwen (woordgrap inderdaad). Alle stappen zijn tot nu toe succesvol verlopen. Een van de meest spannende stappen, het ontvouwen van het zonnescherm is inmiddels ook al gelukt (in de komende dagen wordt het alleen nog wel strak gespannen). Laten we hopen dat we rond juni de eerste resultaten kunnen gaan zien.
Wat betreft nieuw te lanceren astronomische missies is het toch vooral röntgenastronomie dat de klok slaat.
India heeft de XPoSat (X-ray Polarimeter Satellite) gebouwd om te magnetische velden rond pulsars, zwarte gaten en de actieve kernen van sterrenstelsels te onderzoeken. XPoSat moet in de eerste helft van dit jaar gelanceerd worden op een Small Satellite Launch Vehicle.
China heeft twee röntgen missies gepland: de Einstein Probe en Xiaoxiang 4. De Einstein Probe moet röntgenbronnen aan de sterrenhemel langere tijd gaan observeren. “Astrofysica in het tijd-domein” wordt dat genoemd, enigszins vergelijkbaar met wat het Vera C. Rubin Observatory gaat doen vanaf Aarde in het zichtbare domein. Er wordt over langere tijd gekeken naar variaties en “transients”. Of dat gaat over exoplaneten, kon ik niet uit de beperkte informatie online halen. (Er is in 2021 in M51 een mogelijke exoplaneet gevonden met röntgenlicht). Xiaoxiang 4 is een cubesat met een röntgen polarimeter.
Dit jaar moet ook de X-Ray Imaging and Spectroscopy Mission (XRISM) gelanceerd worden met een Japanse H2A raket (dezelfde raket die de maanmissie SLIM lanceert). De naam zal waarschijnlijk niet veel zeggen. Het gaat hier om een vervanging van de Japanse Astro-H of Hitomi satelliet. Deze begon in 2016 veelbelovend, maar na anderhalve maand werd door problemen met de standregeling opeens het contact verloren.
Tenslotte zijn er nog 2 Russische gamma straling satellieten gepland: Monitor-1 en -2.
Nederlandse satelliet
De TU Delft heeft een cubesat genaamd Delfi-PQ, die op 13 januari gelanceerd zou worden op een Falcon 9 raket. Het zou iets te maken hebben met het LOFAR netwerk van radioastronomie ontvangers. Maar wat de relatie precies is heb ik nergens kunnen vinden.
Observatoria
In oktober dit jaar wordt “first light” verwacht voor het Vera C. Rubin Observatory in Chili. Deze 8,4 meter grote telescoop gaat vanaf volgend jaar eens per 3 dagen de hele sterrenhemel in beeld brengen. Het heeft hiervoor een 3,2 gigapixel CCD camera (de grootste CCD imaging camera ooit gebouwd). Wanneer het observatorium volledig opereert, zal het in staat zijn asteroïden, Kuipergordel objecten, supernovae, zwaartekracht lenzen en heel veel andere “tijdveranderlijke” objecten te detecteren. Met andere woorden: wanneer er maar iets verandert aan de sterrenhemel (binnen een magnitude van 24,5 of 27,8 op stacked data), zal het Vera C. Rubin Observatory het binnen enkele dagen detecteren. Daarvoor moet straks 1,28 petabytes per jaar aan data verwerkt worden.
Bronnen:
https://en.wikipedia.org/wiki/2022_in_spaceflight